همشهری- مریم سرخوش - مهدیه تقوی راد: صبح دیروز ۱۶۵ نماینده مجلس برای پیگیری مصوبه ستاد نقشه جامع علمی کشور، در بیانیه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور خواستار افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی شدند. اوایل ماه آذر بود که سعیدرضا عاملی، دبیر شورای‌عالی انقلاب فرهنگی اعلام کرد مصوبه ستاد نقشه جامع علمی کشور درباره افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی پزشکی در دستور کار قرار گرفته است. حالا نمایندگان مجلس هم تأکید دوباره بر افزایش این ظرفیت دارند و در بخشی از بیانیه روز گذشته آنها آمده است: «بسیاری از مردم مناطق برای دسترسی به پزشک، رنج و خطر سفر به مراکز استان‌ها حتی تهران را به جان خریده‌اند و در نهایت در مقابل بیمارستان‌ها انتظار دریافت نوبت برای ویزیت پزشک را می‌کشند.
ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور، افزایش ظرفیت پذیرش دانشجوی رشته پزشکی به میزان سالانه ۳ تا ۵ هزار نفر به مدت ۵ سال را مصوب کرده است، اما این اقدام از سوی نهادهای صنفی پزشکی به‌شدت مورد هجمه قرار گرفته است و این نهادها با نامه‌نگاری به شما درخواست خروج این مصوبه از دستور کار شده‌اند. ما نمایندگان مجلس شورای اسلامی از حضرتعالی می‌خواهیم که منافع مردم را در اولویت تصمیم‌گیری خود قرار داده و در راستای عمل به وعده خود مبنی بر رفع انحصار از حوزه سلامت نسبت به تصویب و اجرای این مصوبه توجهات ویژه خود را مبذول دارید.» این در حالی است که سازمان نظام پزشکی به‌طور مکرر مخالفت خود را با این افزایش اعلام و عنوان کرده که سیاست سازمان بالا بردن کیفیت آموزشی پزشکان است نه افزایش جمعیت چرا که هم‌اکنون هم ۱۵ هزار پزشک عمومی بیکار در کشور وجود دارد و شرایط اشتغال آنها فراهم نیست.
محمد رئیس‌زاده، رئیس سازمان نظام پزشکی هم چندی پیش از برخی پیگیری‌ها برای افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی در دانشگاه‌ها انتقاد کرده و گفته بود: « ورودی‌های این طرح ۸ سال بعد وارد چرخه کاری می‌شوند. همچنین در برخی مناطق به‌دلیل توزیع نامناسب، کمبود دسترسی به پزشک متخصص وجود دارد، اما در طرح افزایش ظرفیت هم ۱۴ سال بعد متخصص تحویل جامعه می‌شود و این با نیاز اکنون جامعه تطبیقی ندارد.» براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی در شاخص‌های سلامت به ازای هر ۱۰ هزار نفر باید ۱۸ پزشک درنظر گرفته شود اما در ایران به ازای هر ۱۰ هزار نفر حدود ۶ نفر پزشک تخصصی و ۱۱.۷ نفر پزشک عمومی است. محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس هم چندی پیش در گفت‌وگویی تلویزیونی، درباره افزایش ظرفیت پذیرش داوطلبان پزشکی گفته بود اگر این طرح به نتیجه برسد طی ۱۱ سال آینده از نظر تعداد پزشک به شاخص مصوب نقشه درمان کشور که مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور است دست پیدا خواهیم کرد.
زیرساختی برای جذب دانشجوی بیشتر نداریم
البته به‌گفته اکبر رنجبرزاده، معاون اجتماعی و امور مجلس سازمان نظام پزشکی روند جذب نیرو در امور پزشکی و دندانپزشکی عمومی، داروسازی و تربیت متخصصان رشد قابل‌توجهی دارد. او با تأکید بر این که جذب نیرو در این رشته‌ها اکنون متناسب با شرایط و زیرساخت‌های کشور است به همشهری می‌گوید: «اگرچه در سال‌های گذشته توزیع پزشکان در کشورمان نامناسب بوده اما با توجه به تمهیداتی که وزارت بهداشت در زمان وزارت دکتر قاضی‌زاده هاشمی داشته، جذب نیروی پزشک، دندانساز و داروساز عمومی در مناطق محروم و کم‌برخوردار حدود ۲۵ درصد مازاد ظرفیت این استان‌ها بوده است.»
رنجبرزاده با بیان این که در دسترس بودن پزشک برای مردم جزو ضروریات سلامت در هر جامعه‌ای است عنوان می‌کند: «البته هم‌اکنون امکانات مادی و مالی لازم برای افزایش ظرفیت در این رشته‌ها وجود ندارد و این در حالی است که برای افزایش ظرفیت در رشته پزشکی ابتدا باید زیرساخت‌های لازم مثل بیمارستان‌های آموزشی، کلینیک‌های تخصصی آموزشی و اعضای هیأت علمی متناسب با ظرفیت افزایش یافته و سپس اقدام به پذیرش دانشجوی بیشتر در این رشته‌ها کنند.»
به‌گفته معاون اجتماعی و امور مجلس سازمان نظام پزشکی هر اقدامی که قرار است انجام شود باید با سنجش تمام جوانب صورت بگیرد: « افزایش ظرفیت در رشته‌های پزشکی بدون برنامه‌ریزی و جهت‌دهی مشخص موفق نخواهد بود و نتیجه آن تنها افت کیفیت آموزش در دانشگاه‌های علوم‌پزشکی و آینده مبهم این دانشجویان است. پس باید اجازه داده شود تا سازمان نظام پزشکی، فرهنگستان علوم پزشکی، وزارت بهداشت و درمان و متخصصان این امر که دغدغه مردم را دارند راهکارهای خود را در این‌باره ارائه دهند و شورای انقلاب فرهنگی نیز با توجه به تخصص و رویکرد این افراد وارد ماجرا شود.» رنجبرزاده معتقد است استان‌هایی که از نظر تعداد پزشک با کمبود مواجه هستند باید تعداد مورد نیاز خود را درخواست بدهند تا از میان افراد بومی همان مناطق این انتخاب‌ها انجام شود. اگر قرار باشد هزار پزشک به ظرفیت استان تهران که تقریبا از پزشک اشباع شده، اضافه شود، حتی ۱۰درصد این تعداد هم حاضر نیستند به مناطق محروم بروند و در آنجا اقامت کنند.
نگاه یکسویه به افزایش ظرفیت پزشکان
از سوی دیگر با وجود تأکید برخی نمایندگان و صدور بیانیه روز گذشته آنها خطاب به رئیس‌جمهور برای افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی، سیدمرتضی خاتمی، نماینده ماهنشان و ایجرود معتقد است که کمبود پزشک در کشور جدی نیست: « براساس بررسی‌های انجام شده و نظام آمایشی درباره تعداد پزشکان عمومی و تعدادی از تخصص‌ها با کمبود مواجه نیستیم، اما به‌صورت روشمند موافق افزایش ظرفیت هستیم.»
او با بیان برخی شاخص‌ها برای رسیدن به وضعیت مطلوب در زمینه دسترسی به خدمات سلامت در جامعه عنوان می‌کند: «توزیع نامتناسب پزشک، امکانات، خدمات و تخصص‌ها در کشور وجود دارد، بنابراین باید همزمان با رشد شاخص پزشکان و پیراپزشکان، شاخص‌های محرومیت‌زدایی در مناطق مختلف را دنبال کنیم. برخی تصور میکنند اگر تعداد پزشک زیاد شود، در مناطق محروم اثرگذار خواهد بود، این در حالی است که اکنون در مناطقی تراکم پزشک و در مناطق دیگری کمبود وجود دارد، بنابراین یکی از هنرهای برنامه‌ریزی و سیاستگذاری استفاده از جمعیت متراکم پزشک در مناطق دارای کمبود است.»
خاتمی با تأکید بر این که نگاه یکسویه به موضوع افزایش ظرفیت پزشکان، نتیجه لازم را ندارد و می‌تواند آثار سوء هم داشته باشد، عنوان می‌کند: «هم‌اکنون تعداد تخت‌های بیمارستانی و پزشکان ما نسبت به کشورهای پیشرفته کم است، اما لازمه جبران این نقیصه، همزمان با افزایش پزشک، رشد شاخص‌های دیگر نظام سلامت هم هست، ازجمله افزایش تعداد تخت با تجهیزات، افزایش استادان، پرستاران، تکنیسین‌های مختلف، آزمایشگاه‌ها و...» خاتمی از بی‌توجهی به کمبود پرستار هم انتقاد می‌کند و می‌افزاید: «با توجه به تخت‌های موجود، حداقل نیاز کشور جذب ۳۰ هزار پرستار است که به‌دلیل کمبود اعتبار، محقق نمی‌شود اما مدافعان افزایش ظرفیت پزشکی به این مسئله توجهی ندارند. از سوی دیگر تعداد زیادی پزشک بیکار داریم که با اعتبار هنگفتی تربیت شده‌اند اما در امور دیگری غیراز پزشکی مشغول فعالیت هستند. اینکه فقط به فکر افزایش ظرفیت در دانشگاه‌ها باشیم در نهایت انبوهی از پزشکان بیکار را در آینده‌ای نه چندان ایجاد خواهد کرد که لزوما به مناطق محروم هم نخواهند رفت.»
دلایل بی‌انگیزگی پزشکان از حضور در مناطق محروم
ملک فاضلی، نماینده سراوان و مهرستان در مجلس هم معتقد است که شکل ظاهری افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی موضوعی خوب، اما کارشناسی نشده است. فاضلی به همشهری می‌گوید: «افزایش خدمات پزشکی و درمانی فقط تربیت بیشتر پزشک نیست و باید زیرساخت‌هایی ازجمله تجهیزات پزشکی، بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها هم در مناطق کم‌برخوردار فراهم شود.» او البته به کم شدن دریافتی پزشکان در این مناطق صفر مرزی انتقاد می‌کند و ادامه می‌دهد: «ما کمبود پزشک نداریم بلکه سازوکار غلط است. حدود ۶ سال قبل تعداد پزشکان در مناطق صفر مرزی کمتر از امروز بود و میزان دریافتی آنها ماهانه ۱۸ میلیون تومان و ۲۰ سکه بهار آزادی بود، اما امروز همان پزشکان ماهانه ۱۵ میلیون تومان و یک سکه بهار آزادی دریافت میکنند. در برخی از این مناطق امکانات اولیه زندگی و حتی آب آشامیدنی هم کمتر در دسترس است، به همین دلیل نباید انتظار داشت که پزشکان در آنجا ماندگار شوند.»
به‌گفته فاضلی به‌دلیل همین توزیع ناعادلانه منابع نباید انتظار داشته باشیم که عدالت پزشکی حتی با افزایش ظرفیت پزشکی هم در مناطق کم برخوردار محقق شود. او درباره تمرکززدایی پزشکان از کلانشهرها و هدایت آنها به سمت مناطق کم برخوردار هم عنوان می‌کند: «تمرکززدایی از بدو انقلاب صورت گرفته اما تاکنون موفق نبوده است. دولت زمانی می‌تواند این امر را محقق کند که تجهیزات و رفاه بیشتر در مناطق کم برخوردار نسبت به مناطق برخوردار ایجاد کند.»
نظر شما